Microbiota en antibiotica: een gevoelige combinatie

Een antibioticabehandeling kan darmklachten veroorzaken... Dit komt doordat de voorgeschreven substantie het evenwicht van de darmmicrobiota verstoort. Hoe herstelt u dit evenwicht? 

De impact van antibiotica op microbiota

Voor de behandeling van goedaardige aandoeningen worden vaak antibiotica voorgeschreven, met als doel om de schadelijke bacteriën te verwijderen. Bij het voorschrift wordt zoveel mogelijk geprobeerd om de ziektekiem uit te schakelen die aan de grond ligt van de ziekte. Zo bestaan er zogenaamde breedspectrum antibiotica, die een vrij brede werking kennen en die naast de slechte bacteriën dus ook bepaalde beschermende bacteriën uitschakelen. De commensale flora wordt daarbij nooit gespaard, met als gevolg dat de bacteriën van deze flora zowel qua diversiteit als in aantal worden getroffen. Dit verstoorde evenwicht kan echter voor maandenlange hinder zorgen, terwijl de gevolgen van deze wijzigingen nog niet zijn vastgesteld([1]).

Antibiotica zijn te waardevol om verkeerd te gebruiken

Vraag uw arts niet bij de eerste de beste verkoudheid om antibiotica. Sowieso hebben ze amper nut bij bacteriële, niet-virale infecties. Bovendien kan de inname van antibiotica tot de selectie van resistente bacteriën leiden, wat de werking van het immuunsysteem bemoeilijkt.

Hoe houdt u na een antibioticakuur de darmflora in stand?

Er bestaan verschillende mogelijkheden: een strikte naleving van het voorschrift, ook qua duurtijd van inname, de tijdstippen waarop u de antibiotica inneemt volgens de maaltijden, door een aangepast voedingspatroon met meer producten met veel micro-organismen en door het gebruik van pre- en probiotica

Wat mag u tijdens een antibioticakuur eten?

Om de hinder tijdens en na een antibioticakuur te beperken, let u het best goed op uw voeding: 

• Eet voldoende gekookte groenten en fruit, rijk aan zachte prebiotische vezels. Zo blijft uw microbiota mooi gevarieerd en van hoge kwaliteit. Welke planten krijgen de voorkeur?  Artisjok, asperge, banaan, ajuin, vijg, pastinaak, het witte vruchtvlees van peer, look, volkoren granen,...
• Kies voor voedingsmiddelen met veel melkfermenten die van nature aanwezig zijn in rauwe zuurkool, ongepasteuriseerde yoghurt, gefermenteerde zuivelproducten (dikmelk, kefir), gefermenteerde kazen, biergist, enz.
• Door voldoende lang te kauwen worden de spijsverteringsenzymen geactiveerd en bevordert u de spijsvertering.
• Bij een antibioticakuur kunt u steeds probiotische voedingssupplementen innemen.

Neemt u de probiotica tijdens of na de antibioticakuur in?

U neemt de probiotische voedingssupplementen het beste in vanaf het begin van de antibioticakuur, tot enkele dagen erna.

Vermijd echter wel om beide op hetzelfde moment in te nemen. Het bacteriedodende effect van de antibiotica kan er namelijk voor zorgen dat de probiotische bacteriën worden vernietigd. Het is dus aanbevolen om voldoende tijd (minstens twee uur) te laten tussen de inname van de antibiotica en van de probiotica (ongeacht of de inname tijdens de maaltijd of op een ander tijdstip plaatsvindt).

Welke probiotica zijn aangewezen bij een antibioticakuur?

Probiotica zijn “levende micro-organismen die, wanneer ze in de juiste hoeveelheden worden ingenomen, een gunstige werking hebben op de gezondheid van hun gastheer”([2]). Vandaag worden ze vaak gekoppeld aan een antibioticakuur. De belangrijkste probiotische stammen zijn Lactobacillus rhamnosus GG, Lactobacillus acidophilus en Lactobacillus plantarum. Als ze in voldoende hoeveelheid aanwezig zijn, bevorderen ze de diversiteit van de darmflora. 

Probiotica in voedingssupplementen moeten aan een aantal criteria voldoen, zoals de tolerantie voor maagzuur en galzouten, zodat de bacteriën overleven tot in de darm. Sommige bacteriën komen opnieuw tot leven zodra ze hun bestemming bereiken en in contact komen met het darmmilieu. Probiotica kunnen verrijkt worden met micronutriënten zoals vitamine B3, bijvoorbeeld om een gezond slijmvlies te behouden. Het wordt aanbevolen om een product te gebruiken met minstens 7 miljard bacteriën per capsule.

Bibliografische referenties
1.    Van Zyl, K. N., Matukane, S. R., Hamman, B. L., Whitelaw, A. C., & Newton-Foot, M. (2021). The effect of antibiotics on the human microbiome: a systematic review. International journal of antimicrobial agents, 106502.
2.    Hill, C., Guarner, F., Reid, G. et al. The International Scientific Association for Probiotics and Prebiotics consensus statement on the scope and appropriate use of the term probiotic. Nat Rev Gastroenterol Hepatol 11, 506–514 (2014)