Mikrobiota i antybiotyki: wrażliwe połączenie

Przyjmowaniu antybiotyków może towarzyszyć dyskomfort jelitowy... wynika to z tego, że mikrobiota jelitowa została narażona na działanie przepisanej substancji. Jak można przywrócić stan równowagi?

Wpływ antybiotyków na mikrobiotę

Antybiotyki powszechnie przepisywane w celu leczenia róznych dolegliwości mają na celu wyeliminowanie szkodliwych drobnoustrojów. O ile to możliwe, należy celować w bakterie odpowiedzialne za chorobę. Istnieją więc antybiotyki o mniej lub bardziej szerokim spektrum działania, wszystkie jednak atakują zarówno złe bakterie, jak i niektóre bakterie ochronne. Żaden z nich nie oszczędza flory komensalnej, która doświadcza zmniejszenia różnorodności i liczby bakterii tworzących jej florę. Skutki tej nierównowagi mogą utrzymywać się przez kilka miesięcy, chociaż konsekwencje tych zmian nie zostały jeszcze ustalone ⁽¹⁾.

Antybiotyki: są cenne, używaj ich rozważniej

Nie należy prosić lekarza o antybiotyki w przypadku zwykłego przeziębienia, zwłaszcza że są one skuteczne tylko w przypadku infekcji bakteryjnych, a nie wirusowych. Co więcej, podawanie antybiotyków może prowadzić do powstawania opornych bakterii, które nie ułatwiają pracy układu odpornościowego.

Jak zadbać o florę jelitową w przypadku antybiotykoterapii?

Istnieje szereg strategii, które można wdrożyć: ścisłe przestrzeganie zasad i czasu podawania antybiotyków, zsynchronizowanie przyjmowania antybiotyków z posiłkami, wprowadzenie do diety pokarmów bogatych w mikroorganizmy oraz przyjmowanie pre- i probiotyków.

Co należy jeść w okresie przyjmowania antybiotyków?

Aby ograniczyć dyskomfort podczas i po antybiotykoterapii, należy zadbać o dietę:

• Spożywaj gotowane warzywa i owoce, bogate w miękkie włókna prebiotyczne. Pomagają one utrzymać zróżnicowaną, wysokiej jakości mikrobiotę. Mogą to być na przykład: karczochy, szparagi, banany, cebulę, figi, topinambur, białe pory, cebulę, czosnek, pełnoziarniste zboża itp.
• Wybieraj pokarmy bogate w bakterie naturalnie obecne w surowej kiszonej kapuście, niepasteryzowanych jogurtach, sfermentowanych produktach mlecznych (kefir), sfermentowanych serach, drożdżach piwowarskich itp.
• Poświęć trochę czasu na dokładne przeżuwanie, aby aktywować enzymy trawienne, które są niezbędne dla dobrego trawienia.
• Probiotyczne suplementy diety można przyjmować razem z antybiotykami.

Probiotyki i antybiotyki: jednocześnie czy osobno?

Zaleca się przyjmowanie probiotycznych suplementów diety od początku leczenia antybiotykami i przez kilka dni po jego zakończeniu.

Wiadomo również, że lepiej nie przyjmować ich w równocześnie. Bakteriobójcze działanie antybiotyku dotyczy również bakterii probiotycznych. W związku z tym probiotyk powinien być przyjmowany w pewnym odstępie od antybiotyku (co najmniej 2 godziny), z posiłkiem lub bez posiłku.

Jakie probiotyki należy przyjmować przy stosowaniu antybiotyków?

Probiotyki to « żywe mikroorganizmy, które podawane w odpowiednich ilościach przynoszą gospodarzowi korzyści zdrowotne » ⁽²⁾. Obecnie są one częściej przepisywane przy okazji wystawiania recepty na antybiotyk. Najważniejsze szczepy probiotyczne to Lactobacillus rhamnosus GG, Lactobacillus acidophilus i Lactobacillus plantarum. Jeśli są obecne w wystarczających ilościach, przyczyniają się do różnorodności mikroflory jelitowej.

Probiotyki z suplementów diety, jeśli mają przetrwać do momentu kiedy znajdą się w jelicie, muszą spełniać określone kryteria, w tym tolerancję na kwasowość żołądka i sole żółciowe. Niektóre bakterie mają zdolność ożywania po dotarcia do miejsca przeznaczenia, co oznacza, że powracają do życia po kontakcie ze środowiskiem jelitowym. Probiotyki mogą być wzbogacone o mikroelementy, takie jak witamina B3, która pomaga w utrzymaniu prawidłowego stanu błon śluzowych. Zaleca się wybór produktu zawierającego co najmniej 7 miliardów bakterii na kapsułkę.

Bibliografia:
1.    Van Zyl, K. N., Matukane, S. R., Hamman, B. L., Whitelaw, A. C., & Newton-Foot, M. (2021). The effect of antibiotics on the human microbiome: a systematic review. International journal of antimicrobial agents, 106502.
2.    Hill, C., Guarner, F., Reid, G. et al. The International Scientific Association for Probiotics and Prebiotics consensus statement on the scope and appropriate use of the term probiotic. Nat Rev Gastroenterol Hepatol 11, 506–514 (2014)