Mikroflora jelitowa jest co prawda najbardziej znaną ale nie jest jedyną mikrobiotą w naszym organizmie! Skóra również posiada własną, unikalną mikrobiotę ochronną. Co jeszcze bardziej zaskakujące, mikrobioty jelitowa i skórna pozostają w stałym kontakcie! Flora jelitowa i skóra współpracują ze sobą dzięki bezpośredniemu połączeniu znanemu jako oś jelito-skóra. Oś ta umożliwia tym organom pełnienie ich roli w zakresie ochrony organizmu w sposób spójny.

Oś jelita – skóra: efektywna współpraca

Chociaż może się wydawać, że są to dwa bardzo odległe i tak bardzo różne narządy, jelita i skóra są ze sobą ściśle powiązane. Niekiedy obserwujemy objawy skórne w przypadku zaburzeń trawienia! Komunikacja między jelitami i skórą odbywa się za pośrednictwem naszego układu odpornościowego: mikrobiota jelitowa jest bezpośrednio powiązana z układem odpornościowym jelit i reguluje produkcję cytokin, cząsteczek zaangażowanych w odpowiedź immunologiczną i stan zapalny, kluczowy czynnik wielu problemów skórnych.

W podobny sposób pracują bakterie w mikrobiocie jelitowej. Są one zdolne do wytwarzania różnych metabolitów i neuroprzekaźników (GABA, serotonina, acetylocholina itp.), które dostają się do krwiobiegu i mają szkodliwy lub korzystny wpływ na skórę. Tak samo zaburzenia emocjonalne (stres, niepokój itp.) mogą powodować problemy trawienne i problemy skórne (egzema, łuszczyca itp.), z których wszystkie są w rzeczywistości związane z brakiem równowagi w mikrobiocie jelitowej. Innymi słowy, tak działa oś mózg-jelita-skóra!

Brak równowagi w środowisku bakterii jelitowych może zatem utrudniać sprawne funkcjonowanie wszystkich tych istotnych reakcji fizjologicznych osi jelita-skóra.

Jak dysbioza wpływa na skórę?

Brak równowagi w mikrobiocie jelitowej (dysbioza) skutkuje głównie zaburzeniami trawienia i zwiększoną wrażliwością immunologiczną. Dysbioza zmienia nie tylko florę jelitową, ale także błonę śluzową jelit, naszą niezbędną barierę ochronną. Zmieniona błona śluzowa umożliwia obcym substancjom przedostanie się do krwiobiegu, co wywołuje nadmierną reakcję zapalną układu odpornościowego. Skóra, połączona z jelitem przez oś komórkową i bakteryjną, cierpi z kolei z powodu skutków tego stanu zapalnego.

Może to prowadzić do podrażnienia skóry, wyprysków, trądziku, wysuszenia opornego na leczenie, niepożądanego rozwoju gronkowca złocistego...  Ponadto nieszczelność jelit może powodować większą wrażliwość na alergeny pokarmowe. To dlatego niektóre alergie, nawet pokarmowe, dają objawy na skórze. 

Wiele powodów może prowadzić do braku równowagi, powodując reakcję skórną. Równowaga mikrobioty jelitowej jest często niedocenianym czynnikiem wpływającym na dobre samopoczucie skóry.

Bakterie Lactobacillus (plantarum i rhamnosus GG) i Bifidobacterium stanowią największą liczebnie część flory jelitowej i najczęściej to ich zwykle brakuje w sytuacji dysbiozy! Suplementacja tymi szczepami probiotycznymi pomaga zatem przywrócić równowagę ekosystemu jelitowego, ponieważ działają one również na barierę śluzówkową.

Jak można zregenerować mikrobiotę skóry?

Twoja skóra jest siedliskiem ponad miliona bakterii na 1 cm²! Na dłoniach żyje ich ponad 10 razy więcej! Mikroorganizmy, które tam bytują, nazywane są aktynobakteriami, firmicutes, proteobakteriami, cyjanobakteriami i bacteroidetes. Rzadkie okazy gronkowca złocistego i drożdży, takich jak candida a także wirusy i roztocza żyją tam we wzajemnej harmonii, o ile mikrobiota jest zrównoważona! Wiadomo, że istotnym czynnikiem w prawidłowym funkcjonowaniu mikrobiomu skóry jest jego różnorodność i odpowiedni stosunek liczby poszczególnych grup drobnoustrojów. Dysbioza jest czynnikiem rozwoju wielu chorób skóry, a zachodni tryb życia z intensywnie stosowanymi zabiegami higienicznymi i kosmetycznymi negatywnie wpływa na różnorodność mikrobiomu.

Ewolucja mikrobioty skóry

Wiadomo, że każda mikrobiota jest inna i zawiera specyficzną florę, która ewoluuje w zależności od wieku, środowiska, a także w zależności od miejsca osadzenia na ciele. Istnieją dwa rodzaje flory:

• flora rezydentna: obecna od pierwszych lat życia, rozwija się w skórze właściwej. Populacja jej bakterii pozostaje stabilna i regeneruje się spontanicznie.
• flora przejściowa: zlokalizowana jest na powierzchni skóry (naskórka), flora ta stale się zmienia w zależności od warunków środowiskowych, aktywności itp. Flora ta może łatwo napotkać patogeny, ponieważ stanowi pierwszą barierę obronną ludzkiego ciała. Mikrobiota skóry pełni rolę barierową dla naszego organizmu. Jako pierwsza ma kontakt z patogenami.

Bakterie mikrobioty skóry żywią się wydzielinami gruczołów, odpadami komórkowymi i drobnoustrojami, z którymi od czasu do czasu mają kontakt. Te dobre bakterie odgrywają zatem rolę ochronną przed agresją zewnętrzną już w chwili pierwszego kontaktu. Ma zatem fundamentalne znaczenie dla zdrowia skóry.

Wpływ zaburzenia równowagi bakteryjnej na skórę

Podobnie jak dysbioza jelitowa, dysbioza skóry może być przyczyną trwałych dolegliwości. Jednym z przykładów takiej sytuacji jest trądzik, w którym bakterie odpowiedzialne za P. acnes rozwijają się nadmiernie.

Mikrobiom (który odnosi się do całego ekosystemu, w którym żyją bakterie) może zostać wytrącony z równowagi przez substancje toksyczne, agresywne produkty stosowane na skórę, antybiotyki lub nadmierną ekspozycję na wolne rodniki (słońce, zanieczyszczenia powietrza).  Dysbioza dotyka wszystkich rodzajów skóry i wszystkich części ciała, w tym skóry głowy. W dłuższej perspektywie czasowej uwydatnia starzenie się komórek poprzez stres oksydacyjny i przyspiesza proces starzenia.

Zrównoważona natomiast mikrobiota łagodzi szkodliwe działanie promieni UV poprzez produkcję cząsteczek antyoksydacyjnych. Pomaga także utrzymać kwaśne pH (między 4,2 a 6,7) warstwy lipidowej, co jest niekorzystne dla implantacji patogennych czynników. Dzięki obecności dobrych bakterii komensalnych w mikrobiomie skóry poprawia się również gojenie.

Jaki jest wpływ probiotyków na skórę?

Krem czy kapsułka?

W celu przywrócenia prawidłowego składu flory bakteryjnej skóry niektóre probiotyki mogą być stosowane miejscowo. Szczepy Lactobacillus plantarum i Lactobacillus rhamnosus GG oraz Bifidobacterium breve są powszechnie używane jako składniki preparatów stosowanych zewnętrznie mających na celu przywrócenie funkcji barierowej naskórka przy użyciu naturalnych składników.

Doustne suplementy diety

Stosowanie wyżej wymienionych szczepów probiotycznych doustnie jest odpowiedzią na problemy ogólnoustrojowe, które często występują równolegle.