Jaką rolę w organizmie pełnią aminokwasy?

Aminokwasy są podstawowymi cząsteczkami życia, elementarnymi cząsteczkami białek, podstawą peptydów i białek. Te związki organiczne pełnią ważne funkcje w naszym organizmie: budowę mięśni, przekazywanie impulsów nerwowych, produkcję energii. Spośród 20 naturalnych aminokwasów obecnych w organizmie człowieka, niektóre muszą być dostarczane wraz z pożywieniem. Przyjrzyjmy się głównym aminokwasom.

Białko czy aminokwas: kwestia struktury!

• Aminokwasy = podstawowe elementy peptydów i białek. Te podstawowe cząsteczki łączą się ze sobą, tworząc peptydy i białka.
• Peptyd = łańcuch złożony z aminokwasów. Dipeptydy składają się z 2 aminokwasów, oligopeptydy z 3 do 20 aminokwasów, a polipeptydy zawierają od 20 do 50 aminokwasów. Peptydami są hormony trzustki, takie jak insulina i słynne endorfiny.
• Białko = peptyd składający się z zespołu ponad 50 aminokwasów. Keratyna, składnik włosów, kolagen i jedwab (!) to tak zwane białka włókniste.
• Proteidy = związki białkowe zawierające w swojej strukturze oprócz podstawowego łańcucha białkowego także inne grupy, tzw.składniki niebiałkowe.
• Żywność białkowa = żywność zawierająca białko.

Czy warto przyjmować niezbędne aminokwasy?

Dziewięć niezbędnych (egzogennych) aminokwasów (leucyna, izoleucyna, walina, lizyna, metionina, fenyloalanina, treonina, tryptofan i histydyna) musi być dostarczane z dietą, ponieważ organizm ich nie wytwarza. Jest to konieczne, ponieważ pełnią ważne funkcje w organizmie. Leucyna jest niezbędnym aminokwasem i jednym z trzech aminokwasów rozgałęzionych (BCAA) występujących w pokarmach bogatych w białko, takich jak czerwone mięso i produkty mleczne.  Leucyna jest wykorzystywana przez organizm do budowy mięśni i produkcji energii, tryptofan zaś jest prekursorem serotoniny, regulującej nastrój i sen. Ponieważ organizm nie syntetyzuje tych substancji, konieczne jest ich dostarczanie w diecie.

Które pokarmy są najbogatsze w niezbędne aminokwasy?

Chude mięso, ryby, jaja i produkty mleczne są najbogatszym źródłem niezbędnych aminokwasów. Rośliny takie jak komosa ryżowa, soja, rośliny strączkowe i nasiona również stanowią ich źródło. Gwarancją dostarczenia wszystkich aminokwasów niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu jest spożywanie białek zwierzęcych i roślinnych.

Jak uzyskać wszystkie niezbędne aminokwasy na co dzień?

Zróżnicowana dieta, rozłożona na trzy posiłki zapewnia naturalne źródło dziewięciu niezbędnych aminokwasów. Połącz pełnoziarniste płatki zbożowe z produktami mlecznymi na śniadanie, rośliny strączkowe z brązowym ryżem na obiad i porcję ryby lub jajek z zielonymi warzywami na kolację. Gwarantuje to zrównoważone spożycie potrzebnych organizmowi aminokwasów przez cały dzień.

Aminokwasy endogenne

Niektóre aminokwasy są naturalnie syntetyzowane przez nasz organizm. Do grupy aminokwasów endogennych należą: glutamina, arginina, glicyna i kwas asparaginowy, który bierze udział w enzymatycznej syntezie asparaginy. Glutamina, aminokwas występujący w największej ilości w organizmie, jest paliwem dla enterocytów i kolonocytów.

Arginina jest składnikiem białek, odgrywającym ważną rolę zwłaszcza w białkach mięśniowych. Przyczynia się do rozszerzenia naczyń krwionośnych. Glicyna z kolei jest niezbędna do syntezy włókien kolagenowych obecnych w wielu tkankach (ścięgnach, mięśniach, skórze itp.) i wspomaga produkcję serotoniny, neuroprzekaźnika.

Inne aminokwasy, takie jak tyrozyna, alanina i prolina, są zaangażowane w produkcję tkanek i ATP. Ich produkcja różni się w zależności od potrzeb fizjologicznych: sportowiec w szczytowym momencie ćwiczeń lub osoba powracająca do zdrowia po chorobie może wymagać zwiększonej podaży aminokwasów w diecie.

Do czego wykorzystywane są niestandardowe aminokwasy?

Dwadzieścia aminokwasów tworzących białka jest zakodowanych bezpośrednio w kodzie genetycznym. Są one nazywane standardowymi. Wszystkie inne aminokwasy są oznaczane jako niestandardowe. Są to aminokwasy, które mogą:

• Ulegać modyfikacjom podczas syntezy białek, z których się składają,
• Być wykorzystywane jako półprodukty metaboliczne,
• Służyć do produkcji innych cząsteczek,
• Wykazywać działanie niezależnie od jakiegokolwiek innego związku chemicznego.

Jakie są oznaki braku aminokwasów?

Zbilansowana dieta znacznie zmniejsza ryzyko niedoboru aminokwasów. Sporadycznie mogą wystąpić niedobory związane z określoną dietą (wegetariańską, odchudzającą), obniżoną kondycją lub problemami z wchłanianiem. Niski poziom białka może prowadzić do różnych objawów: głodu, dyskomfortu mięśniowego, braku energii, osłabienia skóry i włosów.

Jakie aminokwasy znajdują się w naszych suplementach diety?

W naszych suplementach diety zawarte są różne aminokwasy, które są składnikami wspomagającymi odbudowę specyficznych białek organizmu. Te nieocenione składniki struktury komórkowej, metabolizmu i fizjologii są połączone w naszych produktach z enzymatycznymi kofaktorami, takimi jak pierwiastki śladowe i witaminy, w celu zapewnienia ukierunkowanego działania.

Kiedy należy przyjmować suplementy aminokwasowe?

Suplementy aminokwasowe są szczególnie przydatne przed i po wysiłku fizycznym, ale nie tylko w celu regeneracji mięśni. Istnieje wiele wskazań do przyjmowania suplementów: osłabienie mięśni u osób starszych, wypadanie włosów, problemy trawienne, poprawa nastroju i detoksykacja. Przyjmowanie suplementów rano, na czczo, maksymalizuje ich wchłanianie, natomiast przyjmowanie 30 minut przed posiłkiem stymuluje syntezę białek. W przypadku sportowców spożywanie hydrolizatów białek serwatkowych bogatych w BCAA przyczynia się do zmniejszenia uszkodzeń tkanek podczas wysiłku fizycznego.